Kolagen- co to jest ? Właściwości i zastosowanie

Nazywają go różnie -eliksirem młodości, białkiem zdrowia, substancją budulcową, klejem życia, przyjacielem, który nie pyta o wiek. Słowo kolagen pochodzi od greckiego słowa „kolla ”, czyli klej. To najważniejsze białko zbudowane jest wyłącznie z aminokwasów (glicyna, prolina, hydroksyprolina). Jest niczym klej i podpora dla naszych komórek i narządów. Kolagen decyduje o tym, czy nasza skóra jest gęsta i jędrna. A wczesne pojawienie się zmarszczek, wiotczenie i opadanie tkanek świadczy o złej kondycji kolagenowej w naszym organizmie. Kolagen to nie tylko składniki skóry, ale też ścięgien, kości, stawów, oczu, zębów, naczyń krwionośnych.

Czym jest kolagen?- typy, jego budowa i rola w organizmie

W organizmie człowieka kolagen stanowi około 30% wszystkich białek. Nasze oczy składają się w 90% z kolagenu. Zwarta budowa tęczówki uważana jest za objaw długowieczności. Kolagen to główny składnik tkanki łącznej 60-90% naszego organizmu.

Do tkanki łącznej zaliczamy tkankę kostną, chrzęstną, tkankę łączną właściwą, krew i limfę. Krew i limfa tworzy płyn międzykomórkowy.

Kolagen jest białkiem o dużej sprężystości i wytrzymałości. 1 włókno kolagenowe o średnicy 1 mm wytrzymuje obciążenie 10 kg. Nazywany jest elastycznym rusztowaniem dla naszych organów: serca, wątroby, żołądka, nerek. Buduje kości, zębinę, jest obecny w stawach, dyskach międzykręgowych, mazi stawowej. Około 15% całkowitej wagi naszego ciała przypada na kolagen. Dzięki kolagenowi substancje odżywcze docierają do komórek, a toksyny są usuwane.

Wspiera nasz system odpornościowy, pełniąc funkcję obronną przed bakteriami i toksynami.

Odgrywa kluczową rolę w procesach regeneracji: złamaniach, zranieniach, czy uszkodzeniach wątroby.

Budowa kolagenu

Kolagen to białko zbudowane wyłącznie z aminokwasów. Jest ich 19 różnych, a najważniejsze z nich to glicyna i prolina oraz niewystępujące w żadnym innym białku poza kolagenem aminokwasy: hydroksylizyna i hydroksyprolina.

Połączenie się co najmniej stu aminokwasów prowadzi do powstania łańcucha polipeptydowego. Cząsteczka kolagenu złożona jest z trzech łańcuchów polipeptydowych prawoskrętnych, które splatają się bardzo ciasno wokół wspólnej osi, tworząc sztywną trójżyłową linę zwaną superhelisą. Superhelisa jest cechą charakterystyczną dla kolagenów. Cząsteczki kolagenu są syntetyzowane we wnętrzu komórki, a następnie przedostają się do przestrzeni międzykomórkowej i tu następuje formowanie się włókien. Keratynocyty i komórki tkanki łącznej- fibroblasty tworzą kolagen w skórze. Natomiast osteoblasty są odpowiedzialne za powstawanie kolagenu w kościach, a chondroblasty w chrząstce. W ludzkich tkankach wyodrębniono ponad 28 typów kolagenów. Między nimi jest duża różnorodność zarówno funkcjonalna jak też strukturalna oraz związana z lokalizacją i zawartością w tkankach.

Wiele z kolagenów występuje w naszym organizmie w śladowych ilościach, to jednak mogą odgrywać ważną rolę w nadawaniu tkankom odpowiednich właściwości.

Typy kolagenów

Najpowszechniejsze typy kolagenów, które występują w organizmie człowieka. Należą do nich:

Kolagen typu I – Najliczniejszy, ponieważ reprezentuje przeszło 90% ogółu kolagenów w naszym organizmie. Tworzy tkankę łączną skóry, kości, wiązadła, włosy, paznokcie, organy wewnętrzne.

Kolagen typu II – Występuje w chrząstkach stawowych (70% jej suchej masy), mazi stawowej, dyskach międzykręgowych kręgosłupa i w oku- ciało szkliste (90%). Stymuluje układ odpornościowy. To kluczowe białko do zachowania swobody ruchu.

Kolagen typu III – Wraz z kolagenami innych typów tworzy śródbłonek naczyń krwionośnych (przy jego brakach jest ryzyko pęknięcia), dominuje w aorcie gdzie, „przekazuje ” świeżo natlenioną krew do organów, skóry właściwej i mięśni.

Kolagen typu IV – Tworzy błony podstawowe i powięzie (oddziela tkanki i organy), stanowi aparat filtrujący nerki, tworzy powierzchnię wymiany gazów zachodzącej w płucach i naczyniach włosowatych.

Wspólnie kolagen typ I i III formują włókna, które tworzą wewnętrzne struktury włosów, kości, zębów, rogówki, śródmiąższ narządów płuc, wątroby i łożyska.

Działanie i rola, jaką pełni kolagen w organizmie

Kości i zęby

Kolagen w powiązaniu z wapniem, fosforem i magnezem przesądza o wytrzymałości kości. Odpowiednia jego ilość sprawia, że nie są kruche. Ma działanie prewencyjne przeciw osteoporozie, uzupełnia deficyt matrycy kostnej. Regeneruje kości po urazach oraz przyspiesza ich zrost. Przynosi ulgę w bólach kręgosłupa szczególnie w odcinku krzyżowym i lędźwiowym oraz przewlekłym zapaleniu kości. Wzmacnia zęby, wspomaga leczenie paradontozy.

Stawy

Regeneruje elementy stawów w tym dysków międzykręgowych, mazi stawowej, ścięgien i więzadeł. Kolagen rybi jest łatwiej trawiony przez nasz organizm niż kolagen wołowy, czy wieprzowy. Jest najlepszy do budowy chrząstki stawowej. Dostarczając siarczanu glukozaminy, wzmacniamy działanie przeciwstarzeniowe i regenerujące stawy. Kolagen typu II działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Wspomaga terapię reumatoidalnego zapalenia stawów, przepukliny międzykręgowej. Przyspiesza regenerację urazów takich jak skręcenia. Kolagen rybi podawany doustnie wspomaga redukcję stanów zapalnych poprzez blokadę autoagresji układu immunologicznego w stosunku do kolagenu typu II budującego stawy.

Układ sercowo – naczyniowy

Włókna kolagenowe wspomagają funkcjonowanie układu sercowo – naczyniowego budując ściany naczyń krwionośnych. Skutkiem niedoboru kolagenu w śródbłonku żył są hemoroidy, żylaki, czy tzw. pajączki. Odpowiednia ilość kolagenu w śródbłonku naczyń krwionośnych chroni przed przesiąkaniem osocza do tkanek, dzięki czemu nie dopuszcza do tworzenia się obrzęków. Gładkie ścianki naczyń są gwarancją, że nie stworzy się na nich blaszka miażdżycowa i ciśnienie krwi będzie w normie. Kolagen jest warunkiem prawidłowo zbudowanego aparatu filtrującego nerki, który zapewnia usuwanie metabolitów.

Skóra

Kolagen tworzy powłoki skórne, dając jej wytrzymałość na rozciąganie i napięcie. Chroni przed urazami termicznymi, zapobiega wnikaniu czynników chorobotwórczych. Utrzymuje właściwy poziom nawilżenia skóry.

Oczy

Prawie w 90% nasze oczy zbudowane są z kolagenu: rogówka, ciało szkliste, twardówka. Bogata we włókna kolagenowe twardówka odpowiada za ostrość widzenia i właściwy kształt gałki ocznej. Zaburzenia w syntezie kolagenu lub nadmierne jego zniszczenie prowadzi do zaćmy. Kolagen chroni przed odklejeniem się siatkówki, zapaleniem spojówek.

Układ pokarmowy

Aminokwasy wchodzące w skład kolagenu szczególnie prolina i glicyna uszczelniają ścianki jelita cienkiego. Jest także prebiotykiem, a więc pokarmem, który wzmacnia mikrobiom naszych jelit, ale nie fermentuje, dzięki czemu nie wydzielają się gazy. Poprawia przemianę materii, łagodzi objawy zgagi. Jest pomocny przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

Układ nerwowy

Aminokwasy budujące łańcuchy kolagenowe wchodzą w skład nerwów obwodowych.

Kolagen może łagodzić stany depresyjne i nerwowe. Osłonka mielinowa nerwów zbudowana jest z kolagenu. Jest to szczególnie ważne w przypadku stwardnienia rozsianego. Kolagen potrzebny jest do produkcji neuroprzekaźników. Właściwy ich poziom odpowiada za nasze dobre samopoczucie. Obniża zagrożenie chorobami Alzheimera i demencją starczą.

Układ odpornościowy

Kolagen pełni bardzo ważną funkcję obronną w układzie odpornościowym. Zwarte struktury włókien kolagenowych ograniczają rozprzestrzenianie się bakterii chorobotwórczych, toksyn oraz komórek nowotworowych nie dopuszczając do przerzutów.

Jednoczesne podawanie kolagenu typu II, siarki, glukozaminy, kwasu hialuronowego i boswelii zwiększa skuteczność terapii wspomagających odbudowę chrząstki i leczeniu stanów zapalnych stawów.https://scalarkonsorcjum.eu/sklep/artykuly-spozywcze/kolagen-reconstruction-of-articular-500ml-rostafarm/

Odchudzanie

Kolagen przyniesie korzyść osobom odchudzającym. Wspiera spalanie tłuszcz, likwiduje zwiotczenie skóry, zapobiega gromadzeniu się wody. W diecie młodej mamy, nie dopuści do powstania rozstępów, zapobiegnie cellulitowi. Wspomaga osoby trenujące, dodając im sił. Sprzyja oczyszczaniu ze złogów, reguluje perystaltykę jelit

Co niszczy kolagen

Kolagen podlega procesom syntezy i rozkładu. Proces połowicznego rozkładu wynosi 50 – 60 dni. Wytwarzanie kolagenu zaczyna się obniżać w organizmie po 25 roku życia.

Gwałtowny spadek następuje u kobiet w okresie menopauzalnym. Odtwarzanie kolagenu ustaje niemal całkowicie po 80 roku życia.

Całkowita wymiana kolagenu zajmuje:

• w wątrobie – 30 dni,
• w ścięgnach, naczyniach krwionośnych, nerwach obwodowych – 300 dni
• w kościach i stawach – 1 rok.

Roczna wymiana kolagenu u ludzi młodych wynosi 6 kg, a u starszych 3 kg. Struktura kolagenu zmienia się pod wpływem czynników zewnętrznych takich jak promieniowanie UV, obciążenia mechaniczne, wolne rodniki (papierosy, alkohol), stres, brak snu, nieprawidłowa dieta bogata w cukier. Bez obniżenia poziomu cukru nie ma szans na zdrowy kolagen.

Następnym czynnikiem niszczącym kolagen są toksyny, metale ciężkie.

Brak ruchu, a tym samym brak właściwego dotlenienia. Aktywność fizyczna może przedłużyć nam życie nawet o 8 lat. Na stan naszego kolagenu mają wpływ zmiany hormonalne, przewlekłe choroby zapalne i ataki układu odpornościowego.

Wrogiem kolagenu są enzymy trawiące go (proteazy). Enzymy nowotworowe te niszczą kolagen w celu rozrastania się. Inną formą autodestrukcji kolagenu są własne leukocyty (białe ciałka krwi). Wytwarzanie kolagenu zakłóca i rozkłada wchłonięty fluor i fluorek (np. z pasty do zębów). Związki te pozbawiają kości wapnia. Wolne rodniki, które pochodzą z nadmiernej produkcji tlenku azotu, tworzą nadazotan utleniający mitochondria włókien nerwowych, co zatrzymuje produkcję energii przez nie wytwarzanej.

Korzystny spadek nadazotanu wywołują bioflawonoidy (OPC).

Jak uzupełnić – odbudować kolagen naturalnie

Do naszego pożywienia należy wprowadzić salcesony, długo gotujące się buliony, golonki ze skórką, galaretki z nóżek. Nie można zapomnieć o rybach morskich, które zawierają omega 3, orzechach i migdałach bogatych w witaminę E. W nasionach strączkowych, podrobach znajdziemy witaminę B6, która ma korzystny wpływ na przemianę kolagenu i proces kostnienia chrząstek.

Właściwa podaż witaminy C jedzonej systematycznie. Ekstrakt z dzikiej róży ze skórki w proszku oprócz dużej zawartości witaminy C zawiera też galaktolipid. Składnik ten łagodzi stany zapalne w chrząstce stawowej, bóle stawowe i sztywność poranną. Synteza włókien kolagenowych zależna jest też od makroelementów.

Siarka MSM przywraca usieciowanie kolagenu. Ważne są też takie składniki jak miedź, żelazo, czy krzem najlepiej występujące naturalnie.

Oznaczanie ilościowe kolagenu

Występowanie hydroksyproliny jako specyficznego aminokwasu wykorzystuje się do ilościowego oznaczania kolagenu.

Szybsze i lepsze uzupełnienie braków kolagenu w organizmie uzyskuje się poprzez przyjmowanie odpowiednich suplementów bogatych w łatwo przyswajalny kolagen.

Jaki kolagen wybrać

Na rynku jest mnóstwo produktów, które mają w swoim składzie kolagen, ale który wybrać? Suplement z Kolagenem wieprzowym, wołowym, czy rybim? Kolagen pozyskiwany z różnych zwierząt zawiera odmienne typy kolagenów, różną masę cząsteczkową, a co za tym idzie różną strawność i biodostępność.

Kolagen wołowy

W jego skład wchodzą głównie kolageny typu I i III. Jest bogaty w prolinę i glicynę przydatne do budowy mięśni i struktur kolagenowych. Jest ciężko strawny, musi być poddany długotrwałej obróbce cieplnej i dlatego w diecie występuje głównie pod postacią żelatyny. Niestety spożywanie kolagenu wołowego może się wiązać z ryzykiem zachorowania na choroby prionowe. Kolagen wieprzowy ma podobną budowę do kolagenu wołowego.

Kolagen rybi

Kolagen rybi swoją strukturą oraz składem jest najbardziej zbliżony do ludzkiego, dlatego też jest najlepiej przyswajalny. Ma relatywnie małą cząsteczkę, szybciej jest trawiony i dzięki temu jego biodostępność jest wyższa niż kolagenów pozyskiwanych od wyższych kręgowców świńskiego, czy wołowego. Rybi kolagen typu II zapewnia prawidłowy przebieg procesu tworzenia się i odbudowy komórek chrząstki i innych tkanek stawowych. Kolagen ten ma możliwość łączenia się z przeciwciałami, które miały za zadanie zaatakować kolagen ludzki znajdujący się w stawach. Dlatego też tylko kolagen typu II chroni nasze stawy przed chorobami z autoagresji, działając dodatkowo przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Jaką formę kolagenu najlepiej przyjmować

Najlepiej wchłania się płynny kolagen, następnie żel, proszek (dobry, bo szybko się rozpuszcza i nie tworzy zawiesiny), a na końcu tabletki. Kolagen w postaci płynnej jest bardzo szybko wchłonięty i przyswojony przez organizm. Znaczący wzrost ilości kolagenu w tkankach występuje już po 6-12godz po jego spożyciu. Maksymalny wzrost stężenia kolagenu w chrząstce występuje po 48 godzinach i utrzymuje się przez następne 48 godzin.

Utrata kolagenu wraz z wiekiem, kiedy ten proces zachodzi w stawach, nazywamy artretyzmem, kiedy w kościach – osteoporozą, a kiedy w skórze nazywamy powstawaniem zmarszczek.

Suplementacja kolagenem to tak jak „smarowanie zawiasów ciała”

Glukozamina to naturalny składnik chrząstki i mazi stawowej. Występuje naturalnie w tkankach ludzkich, lecz zdolność do jej syntezy maleje z wiekiem. Glukozamina ma zdolność zmniejszania stanów zapalnych poprzez hamowanie aktywności cytokin prozapalnych i enzymów katabolicznych, które biorą udział w degradacji tkanki chrzęstnej. Zmniejsza produkcję prostaglandyn i ułatwia nowo powstałym chondrocytom dotarcie do uszkodzonej chrząstki. Ma też wpływ na produkcję kwasu hialuronowego, który jest składnikiem mazi stawowej. Glukozamina nie występuje w żadnym z podstawowych produktów żywnościowych, dlatego musimy ją suplementować, aby uzupełnić niedobór.

Boswellia serrata, inaczej kadzidłowiec indyjski. Żywica boswelli może w naturalny sposób wspierać zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie stawów. Ekstrakt z kadzidłowca działa przeciwzapalnie, redukuje bóle reumatoidalne, a także ma wpływ na ruchomość stawów.

Kwas hialuronowy –występują trzy główne jego rodzaje, a wielkość cząsteczek ma wpływ na jego właściwości i pełnione przez niego funkcje. Jest jedną z najbardziej higroskopijnych cząsteczek występujących w naturze. Potrafi związać wodę, nawet 1000-krotnie przekraczając jej masę. Największa ilość znajduje się w skórze, a następnie w chrząstce i mazi stawowej.

Kwas hialuronowy tworzy roztwory o dużej lepkości i elastyczności, dzięki czemu stanowi doskonały smar dla stawów, redukując tarcie między poruszającymi się kośćmi. Przy chorobach zwyrodnieniowych stawów zmniejsza się ilość kwasu hialuronowego w płynie maziowym, uzupełniając niedobory, zmniejszamy stan zapalny i ból.

Siarka organiczna pełni wiele istotnych funkcji w organizmie. Odpowiedzialna jest za powstawanie licznych enzymów, aminokwasów oraz kolagenu. Wykazuje działanie przeciwzapalne oraz immunomodelujące. MSM ogranicza rozpad chrząstki stawowej. Wpływa na zmniejszenie dolegliwości bólowych, sztywności w stawach oraz redukuje przy poruszaniu się.